تمشک آبی (بلوبری): گیاهشناسی، خواص و توصیههای مصرف
نام تجاری گیاه:
Blueberry
نام علمی گیاه:
Vaccinium corymbosum L.
تاریخچه و گیاهشناسی:
بلوبری، تمشک آبی یا زغال اخته آبی متعلق به خانواده خلنگیان (Ericaceae) است. این گیاه بومی ایالات متحده و جنوب کانادا است و بهطور وحشی در مناطق تپهای و زمین جنگلی رشد میکند. سه گونه مشهور و پرورشی این درخت شامل بوته بلند با نام علمی (V. corymbosum, V. ashei)، بوته کوتاه با نام علمی (V. angustifolium) و همیشه سبز با نام علمی (V. darrowii) هستند. اندازه درختچهها متوسط است و خوشههایی از میوههای آبی تا بنفش با پوششهای خاکستری میدهند. ایالات متحده آمریکا مهمترین تولیدکننده است. با این حال، در حال حاضر کشت آن در اروپا، آسیا، آفریقا و استرالیا گسترش یافته است. (1)
بلوبریِ بوته بلند از نظر تجاری یکی از قابل توجهترین محصولات توت است. تولید این محصول در پاسخ به افزایش تقاضای مصرفکننده برای غذاهای سالم از جمله بلوبریِ سرشار از آنتیاکسیدان رو به افزایش است. کشت اروپایی بلوبری بوته بلند بعد از سال 1920 در هلند آغاز شد. در سالهای بعد، کشت آن در لهستان و آلمان گسترش یافت. اما، بلوبری بوته بلند تا دهه 1980 در جنوب غرب اروپا کشت نمیشد. امروزه، تولید بلوبری بوته بلندِ اروپایی عمدتاً در آلمان، لهستان، فرانسه، هلند، لیتوانی، رومانی، ایتالیا و اسپانیا متمرکز است. (2)
بلوبری بوته بلند درختچهای با ارتفاع حدوداً 1.80-3.5 متر و دارای طوقه است. نام متداول آن به قد نسبتاً بلند این گیاهان منتسب میشود. شاخههای آن زرد - سبز (در زمستان قرمز) هستند و با زائدههایی پوشیده شدهاند. برگهای آن متناوب، ساده، بیضی یا تخم مرغی شکل هستند و در زمستان میریزند؛ طول آنها حدوداً 2.5 تا 9 سانتیمتر است و سطح رویی آنها کمی مومی و روی رگبرگهای زیرین کُرکی است. گلهای سفید یا متمایل به صورتی آن کوچک، کوزهای شکل با پنج گلبرگ هستند. حدود 62 روز پس از گلدهی، میوه میدهد. میوهها، توتهای آبی- سیاه با تعداد زیادی دانه هستند. (3)
دانستنی های کشاورزی
خواص تمشک آبی:
خواص تمشک آبی:
مواد موثره و ارزش تغذیه ای تمشک آبی
بلوبری حاوی فیبرهای رژیمی، تانن ها، ویتامین ها (شامل ویتامین C، ویتامین های گروه B، رتینول (از مشتقات ویتامین A) و ویتامین E)، الاژیک اسید، اسیدهای چرب امگا-3، کاروتنوییدها و مواد معدنی (شامل کلسیم، مس، آهن، منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم، سلنیم، سدیم و روی) است. (1)
ترکیبات پلی فنولی موجود در بلوبری شامل ترکیبات فلاوونوییدی و غیرفلاوونوییدی است. محتوای فلاوونوییدهای آنتوسیانینی در بلوبری رسیده تا 60 درصد کل ترکیبات پلی فنولی آن را شامل می شود. سایر انواع فلاوونوییدهای موجود در آن شامل پروآنتوسیانیدین ها و فلاوونول ها است. ترکیبات پلی فنولی غیرفلاوونوییدی فراوان در بلوبری هیدروکسی سینامیک اسید استرها مخصوصا کلروژنیک اسید هستند. (18)
بلوبری متعلق به جنس Vaccinium و نزدیک به آزالیا، کرن بری و رودودِندرون است.
بلوبری مورد استفاده سرخپوستان آمریکای شمالی به صورت وحشی یا همان نوع بوته کوتاه بوده است. امروزه بیشتر نوع بلوبری بوته بلند کشت می شود.
گیاه بلوبری در طول سال ها بهبود داده شد؛ بطوریکه اندازه، رنگ و بازده میوه آن افزایش یافت.
اگرچه میوه های بلوبری بوته کوتاه (بلوبری وحشی)، نسبت به بلوبری بوته بلند، کوچکتر هستند اما خوش طعم تر می باشند. (19)
دوزمناسب بلوبری به چندین عامل مانند سن مصرفکننده، سلامت و چندین شرایط دیگر بستگی دارد. تاکنون اطلاعات علمی کافی برای تعیین محدودهی مناسب دوز مصرفی تمشک آبی وجود ندارد. به یاد داشته باشید، محصولات طبیعی همیشه لزوما ایمن نیستند و مقدار مصرف آن میتواند مهم باشد. هنگام مصرف این مواد به دستورالعمل روی برچسب محصول توجه نمایید و در صورت داشتن بیماری یا عارضهای خاص، پیش از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.
2 ساعت قبل یا بعد از غذا.
عوارض جانبی و واکنش های حساسیت زا
بارداری و شیردهی
مصرف میوه بلوبری در مقادیر موجود در غذاها احتمالا ایمن است. اما ایمنی مقادیر زیاد مصرف آن به عنوان دارو به اندازه کافی شناخته نشده است. اگر باردار یا شیرده هستید، مقادیر غذایی معمول را مصرف کنید.
دیابت
بلوبری ممکن است سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت را کاهش دهد. به علائم قند خون پایین (هایپوگلایسمی) توجه کنید و اگر مبتلا به دیابت هستید و محصولات بلوبری استفاده میکنید، قند خونتان را به دقت کنترل کنید. ممکن است لازم باشد که دوز داروهای دیابت شما توسط پزشکتان تنظیم شود.
جراحی
مصرف این میوه ممکن است بر سطح گلوکز خون اثر گذارد و میتواند در فرآیند کنترل قند خون در حین و پس از عمل جراحی اختلال ایجاد کند. حداقل 2 هفته پیش از عمل جراحی از مصرف بلوبری خودداری شود. (20)
واکنش های حساسیت زا
به طور کلی، هر فرد ممکن است نسبت به گیاهان و ادویه های خاصی حساسیت داشته باشد که این حساسیت باید در درجه اول توسط خود فرد و در درجه دوم توسط پزشک تشخیص داده شود. البته این واکنشهای آلرژیک عوارض جانبی مزمن یا حاد ایجاد نمیکنند و بعد از شناسایی گیاه حساسیتزا و قطع مصرف آن، عوارض ناشی از آلرژی برطرف خواهد شد.
هیچ شرکت یا هیچ محصولی نمیتواند از واکنش های آلرژیک بدن های مختلف از پیش آگاهی داشته باشد. ناسازگاری بدن با یک یا چند گیاه خاص هر چند به ندرت پیش میآید اما به هر حال ممکن است مصرف کنندگانی با آن مواجه شوند.
تداخل دارویی
برگهای بلوبری قند خون را کاهش میدهند. داروهای دیابت نیز قند خون را پایین میآورند. مصرف برگهای بلوبری همراه با داروهای دیابت ممکن است باعث کاهش افت شدید قند خونتان شود. قند خونتان را در فواصل زمانی کوتاه بررسی کنید. ممکن است لازم باشد که دوز داروهای دیابتتان تغییر کند. برخی داروهای مورد مصرف برای دیابت عبارتند از گلیمپیرید (آماریل)، گلیبوراید، انسولین، پیوگلیتازون (آکتوز)، روسیگلیتازون (آواندیا)، کلرپروپامید (دیابینز)، گلیپیزید (گلوکوترول) و تولبوتامید (اُریناز). (20)
کاربرد در طب قدیم
بلوبری دارای فعالیت ضد دیابتی است. بلوبری به عنوان دارویی سنتی برای درمان علائم دیابتی مانند افزایش اشتها یا گرسنگی بیش از حد، تشنگی زیاد و تکرر ادرار مورد استفاده قرار گرفته است. (21)
برخی سوالات متداول درباره تمشک آبی
تحقیقات نشان دادهاند که بلوبری میتواند به پاکسازی و سلامت کبد کمک کند. مصرف بلوبری یا عصارههای آن باعث افزایش فعالیت آنزیمهای مهم کبدی و کاهش آسیب DNA در کبد میشود. این اثرات مثبت بلوبری به دلیل محتوای بالای آنتیاکسیدانها و پلیفنولهای موجود در آن است که به کاهش استرس اکسیداتیو و بهبود عملکرد کبد کمک میکنند.
1- Patel, S. (2014). Blueberry as functional food and dietary supplement: The natural way to ensure holistic health. Mediterranean Journal of Nutrition and Metabolism, 7, 133–143. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/264197453
2- Prodorutti, D., Pertot, I., Giongo, L., & Gessler, C. (2007). Highbush Blueberry: Cultivation, Protection, Breeding and Biotechnology. The European Journal of Plant Science and Biotechnology, 1(1), 44-56. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/228547443_Highbush_Blueberry_Cultivation_Protection_Breeding_and_Biotechnology
3- Highbush Blueberry, Vaccinium corymbosum L. USDA NRCS National Plant Data Center & the Biota of North America Program. Retrieved from https://plants.usda.gov/factsheet/pdf/fs_vaco.pdf
4- Study Finds Blueberries Aid Weight Loss. healthymuslim.com. Retrieved from http://www.healthymuslim.com/articles/ryvaj-study-finds-blueberries-aid-weight-loss.cfm
5- Seymour, E.M., Tanone, I.I., Urcuyo-Llanes, D.E., Lewis, S.K., Kirakosyan, A., Kondoleon, M.G., … Bolling, S.F. (2011). Blueberry Intake Alters Skeletal Muscle and Adipose Tissue Peroxisome Proliferator-Activated Receptor Activity and Reduces Insulin Resistance in Obese Rats. Journal of Medicinal Food, 14(12), 1511–1518. Retrieved from https://wp.ufpel.edu.br/renataabib/files/2019/06/blueberry-resistencia-insulina.pdf
6- Blueberries may inhibit development of fat cells. ScienceDaily. Retrieved from https://www.sciencedaily.com/releases/2011/04/110410130824.htm
7- Moghe, S.S., Juma, S., Imrhan, V., & Vijayagopal, P. (2012). Effect of Blueberry Polyphenols on 3T3-F442A Preadipocyte Differentiation. Journal of medicinal food, 15(5), 448-452. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/221687144_Effect_of_Blueberry_Polyphenols_on_3T3-F442A_Preadipocyte_Differentiation
8- Michelle, R. (2015, July 23). Are blueberries good for weight loss?. Natural News. Retrieved from http://www.naturalnews.com/050507_blueberries_abdominal_fat_weight_loss.html
9- Krikorian, R., D Shidler, M., A Nash, T., Kalt, W., R Vinqvist-Tymchuk, M., Barbara Shukitt-Hale, B., & A Joseph, J. (2010). Blueberry Supplementation Improves Memory in Older Adults. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 58(7), 3996–4000. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2850944/
10- Kalkan Ucar, S., Sözmen, E., Kalkan Yıldırım, H., & Coker, M. (2014). Effect of Blueberry Tea on Lipid and Antioxidant Status in Children with Heterozygous Familial Hypercholesterolemia: Pilot Study. Journal of Clinical Lipidology, 9(3), 295–304. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/273199803/download
11- Leech, J. (2017, June 4). 10 Proven Health Benefits of Blueberries. Healthline. Retrieved from https://www.healthline.com/nutrition/10-proven-benefits-of-blueberries
12- 7 Health Benefits of Blueberries. Dr. Axe, FOOD is MEDICINE. Retrieved from https://draxe.com/health-benefits-blueberries/
13- Stull, A.J., Cash, K.C., Johnson, W.D., Champagne, C.M., & Cefalu, W.T. (2010). Bioactives in Blueberries Improve Insulin Sensitivity in Obese, Insulin-Resistant Men and Women. The Journal of Nutrition, 140(10), 1764–1768. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3139238/
14- Basu, A., Du, M., Leyva, M.J., Sanchez, K., Betts, N.M., Wu, M., … Lyons, T.J. (2010). Blueberries decrease cardiovascular risk factors in obese men and women with metabolic syndrome. The Journal of Nutrition, 140(9), 1582-1587. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20660279
15- Wilson, J. (2015, January 09). One cup of blueberries per day helps relieve high blood pressure and hardened arteries. Natural News. Retrieved from https://www.naturalnews.com/048381_blueberries_blood_pressure_medicinal_food.html
16- Johnson, S.A., Figueroa, A., Navaei, N., Wong, A., Kalfon, R., Ormsbee, L.T., … Arjmandi, B.H. (2015). Daily Blueberry Consumption Improves Blood Pressure and Arterial Stiffness in Postmenopausal Women with Pre- and Stage 1-Hypertension: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Clinical Trial. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 115(3), 369-377. Retrieved from https://jandonline.org/article/S2212-2672(14)01633-5/pdf
17- Liu, Y., Song, X., Zhang, D., Zhou, F., Wang, D., Wei, Y., … Ji, B. (2012). Blueberry anthocyanins: protection against ageing and light-induced damage in retinal pigment epithelial cells. British Journal of Nutrition, 108, 16–27. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/51740610_Blueberry_anthocyanins_Protection_against_ageing_and_light-induced_damage_in_retinal_pigment_epithelial_cells
18- Kalt, W., Cassidy, A., Howard, L.R., Krikorian, R., Stull, A.J., Tremblay, F., & Zamora-Ros, R. (2020). Recent Research on the Health Benefits of Blueberries and Their Anthocyanins. Advances in Nutrition, 11, 224–236. Retrieved from https://academic.oup.com/advances/article/11/2/224/5536953
19- History of the Blueberry. www.indepthinfo.com. Retrieved from http://www.indepthinfo.com/blueberries/history.htm
20- Find a Vitamin or Supplement, BLUEBERRY. WebMD. Retrieved From https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1013/blueberry
21- Sadhwani, S. (2015, October 24). Blueberries Health Benefits. AYUR TIMES. Retrieved from https://www.ayurtimes.com/blueberries-health-benefits/
هشتگ
منابع
1- Patel, S. (2014). Blueberry as functional food and dietary supplement: The natural way to ensure holistic health. Mediterranean Journal of Nutrition and Metabolism, 7, 133–143. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/264197453
2- Prodorutti, D., Pertot, I., Giongo, L., & Gessler, C. (2007). Highbush Blueberry: Cultivation, Protection, Breeding and Biotechnology. The European Journal of Plant Science and Biotechnology, 1(1), 44-56. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/228547443_Highbush_Blueberry_Cultivation_Protection_Breeding_and_Biotechnology
3- Highbush Blueberry, Vaccinium corymbosum L. USDA NRCS National Plant Data Center & the Biota of North America Program. Retrieved from https://plants.usda.gov/factsheet/pdf/fs_vaco.pdf
4- Study Finds Blueberries Aid Weight Loss. healthymuslim.com. Retrieved from http://www.healthymuslim.com/articles/ryvaj-study-finds-blueberries-aid-weight-loss.cfm
5- Seymour, E.M., Tanone, I.I., Urcuyo-Llanes, D.E., Lewis, S.K., Kirakosyan, A., Kondoleon, M.G., … Bolling, S.F. (2011). Blueberry Intake Alters Skeletal Muscle and Adipose Tissue Peroxisome Proliferator-Activated Receptor Activity and Reduces Insulin Resistance in Obese Rats. Journal of Medicinal Food, 14(12), 1511–1518. Retrieved from https://wp.ufpel.edu.br/renataabib/files/2019/06/blueberry-resistencia-insulina.pdf
6- Blueberries may inhibit development of fat cells. ScienceDaily. Retrieved from https://www.sciencedaily.com/releases/2011/04/110410130824.htm
7- Moghe, S.S., Juma, S., Imrhan, V., & Vijayagopal, P. (2012). Effect of Blueberry Polyphenols on 3T3-F442A Preadipocyte Differentiation. Journal of medicinal food, 15(5), 448-452. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/221687144_Effect_of_Blueberry_Polyphenols_on_3T3-F442A_Preadipocyte_Differentiation
8- Michelle, R. (2015, July 23). Are blueberries good for weight loss?. Natural News. Retrieved from http://www.naturalnews.com/050507_blueberries_abdominal_fat_weight_loss.html
9- Krikorian, R., D Shidler, M., A Nash, T., Kalt, W., R Vinqvist-Tymchuk, M., Barbara Shukitt-Hale, B., & A Joseph, J. (2010). Blueberry Supplementation Improves Memory in Older Adults. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 58(7), 3996–4000. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2850944/
10- Kalkan Ucar, S., Sözmen, E., Kalkan Yıldırım, H., & Coker, M. (2014). Effect of Blueberry Tea on Lipid and Antioxidant Status in Children with Heterozygous Familial Hypercholesterolemia: Pilot Study. Journal of Clinical Lipidology, 9(3), 295–304. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/273199803/download
11- Leech, J. (2017, June 4). 10 Proven Health Benefits of Blueberries. Healthline. Retrieved from https://www.healthline.com/nutrition/10-proven-benefits-of-blueberries
12- 7 Health Benefits of Blueberries. Dr. Axe, FOOD is MEDICINE. Retrieved from https://draxe.com/health-benefits-blueberries/
13- Stull, A.J., Cash, K.C., Johnson, W.D., Champagne, C.M., & Cefalu, W.T. (2010). Bioactives in Blueberries Improve Insulin Sensitivity in Obese, Insulin-Resistant Men and Women. The Journal of Nutrition, 140(10), 1764–1768. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3139238/
14- Basu, A., Du, M., Leyva, M.J., Sanchez, K., Betts, N.M., Wu, M., … Lyons, T.J. (2010). Blueberries decrease cardiovascular risk factors in obese men and women with metabolic syndrome. The Journal of Nutrition, 140(9), 1582-1587. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20660279
15- Wilson, J. (2015, January 09). One cup of blueberries per day helps relieve high blood pressure and hardened arteries. Natural News. Retrieved from https://www.naturalnews.com/048381_blueberries_blood_pressure_medicinal_food.html
16- Johnson, S.A., Figueroa, A., Navaei, N., Wong, A., Kalfon, R., Ormsbee, L.T., … Arjmandi, B.H. (2015). Daily Blueberry Consumption Improves Blood Pressure and Arterial Stiffness in Postmenopausal Women with Pre- and Stage 1-Hypertension: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Clinical Trial. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 115(3), 369-377. Retrieved from https://jandonline.org/article/S2212-2672(14)01633-5/pdf
17- Liu, Y., Song, X., Zhang, D., Zhou, F., Wang, D., Wei, Y., … Ji, B. (2012). Blueberry anthocyanins: protection against ageing and light-induced damage in retinal pigment epithelial cells. British Journal of Nutrition, 108, 16–27. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/51740610_Blueberry_anthocyanins_Protection_against_ageing_and_light-induced_damage_in_retinal_pigment_epithelial_cells
18- Kalt, W., Cassidy, A., Howard, L.R., Krikorian, R., Stull, A.J., Tremblay, F., & Zamora-Ros, R. (2020). Recent Research on the Health Benefits of Blueberries and Their Anthocyanins. Advances in Nutrition, 11, 224–236. Retrieved from https://academic.oup.com/advances/article/11/2/224/5536953
19- History of the Blueberry. www.indepthinfo.com. Retrieved from http://www.indepthinfo.com/blueberries/history.htm
20- Find a Vitamin or Supplement, BLUEBERRY. WebMD. Retrieved From https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1013/blueberry
21- Sadhwani, S. (2015, October 24). Blueberries Health Benefits. AYUR TIMES. Retrieved from https://www.ayurtimes.com/blueberries-health-benefits/