آخرین اطلاعات گیاهان

آیا نوشیدن چای بابونه واقعا به بهبود خواب افراد کمک می‌کند؟

1400/08/27

آمار نشان می‌دهد با وجود پیشرفت‌های اخیر در شیمی و داروسازی، در طول دهه‌های اخیر در بسیاری از کشورها استفاده از درمان‌های جایگزین، به‌خصوص گیاه درمانی، حتی بدون مشورت با پزشک، در حال افزایش است. بنابراین، در دهه2های اخیر، بازگشت به سمت مصرف داروهای گیاهی و طبیعی بیشتر مورد تأکید است و رویکردی جدید برپایه‌ی مطالعه‌ی داروهای گیاهی و بررسی اثرات آنها آغاز شده است. ⁽¹⁾

اختلال‌های خواب بسیار شایع است و درصد بالایی از جمعیت عمومی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مدیریت اختلال‌های مربوط به خواب به رویکردهای دارویی و غیر دارویی وابسته است. در سال‌های گذشته کاهش استفاده از داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور برای درمان این شرایط مشهود شد و استفاده از مکمل‌های غذایی برای بهبود مشکلات مربوط به خواب بسیار شایع است. به عبارتی دیگر، جمعیت و جامعه پزشکی مکمل‌های غذایی و سایر رویکردهای غیردارویی را در زمینه مدیریت بی‌خوابی خفیف و بی‌خوابی که به تازگی فرد درگیر آن شده است، در‌نظر می‌گیرند. پرمصرف‌ترین و رایج‌ترین عصاره‌های گیاهی برای بی‌خوابی شامل سنبل ‌الطیب، بابونه و اسطوخودوس می‌باشند. ⁽²⁾

یکی از گیاهانی که به طور سنتی به عنوان خواب‌آور و آرامبخش استفاده می‌شود، بابونه است. ⁽¹⁾ بابونه (با نام علمی .L Matricaria chamomilla) یکی از گونه‌های گیاهان دارویی شناخته شده از خانواده Asteraceae است که اغلب از آن به عنوان «ستاره در میان گونه‌های دارویی» یاد می‌شود.

ارزش دارویی چندگانه، آرایشی و تغذیه‌ای بابونه به‌واسطه سال‌ها استفاده سنتی و علمی و مطالعه تشخیص داده شده است. گل‌های بابونه حاوی اسانس روغنی آبی رنگ در مقادیر 0.2 تا 1.9 درصد است که کاربردهای فراوانی دارد. بابونه عمدتاً به عنوان یک ضدالتهاب و ضدعفونی کننده، همچنین ضداسپاسم و تعریق‌آور ملایم استفاده می‌شود. بابونه برای مصرف خوراکی عمدتاً به صورت دمنوش (1 قاشق غذاخوری از گیاه دارویی در 1 لیتر آب سرد بریزید، بدون دم گذاشتن)، برای ناراحتی معده همراه با درد، هضم کند، برای اسهال و حالت تهوع، به ندرت و بسیار مؤثر برای التهاب مجاری ادراری و برای قاعدگی دردناک مورد ‌استفاده قرار‌ می‌گیرد. ⁽³⁾ امروزه، مصرف بابونه برای سرفه ی ناشی از برونشیت و سرماخوردگی‌ها، التهاب پوست، دهان و گلو و در افراد مستعد ابتلا به عفونت تایید می‌شود. همچنین در کارآزمایی‌های بالینی بابونه به ترمیم زخم‌ها و سوختگی‌ها کمک می‌کند و هیچ گونه عارضه جانبی برای مصرف آن ذکر نشده است. بابونه به‌طور سنتی در قسمت‌های مختلف ایران به‌دلیل داشتن اثرات ضد تب، تقویت اعصاب و سیستم‌های ایمنی، اثرات خواب‌آور، آرامبخش و ضد درد استفاده می‌شود.

افراد مسن اغلب از اختلالات مربوط به خواب رنج می‌برند. مطالعات نشان می‌دهند که تنها 12 درصد از افراد مسن شکایتی از مشکلات مربوط به خواب ندارند و بیش از 57 درصد از آنها مشکلات خواب خود را گزارش می‌دهند. بابونه به دلیل فواید سلامت بسیار مانند اثر تسکین‌دهنده و آرامبخش می‌تواند در بهبود کیفیت خواب در افراد مسن موثر باشد. ⁽¹⁾

مطالعه‌ای بر روی 60 فرد مسن که مصرف کپسول‌های حاوی عصاره بابونه با غلظت 200 میلی‌گرم را دو مرتبه در روز به مدت 28 روز متوالی پذیرفته بودند، بهبود در کیفیت عمومی خواب و تأخیر در خواب (مدت زمانی که طول می‌کشد از حالت بیداری کامل به خواب بروید و از فردی به فرد دیگر متغییر است ⁽⁴⁾ ) را گزارش کرد. ⁽²⁾

مطالعه‌ای دیگر با هدف تشخیص اثر عصاره بابونه بر کیفیت خواب در افراد مسن بستری در خانه سالمندان اصفهان در سال 2014 انجام شد. جمعیت مورد مطالعه شامل 77 فرد مسن بستری شده در خانه سالمندان بود. شرکت‌کنندگان دراین مطالعه از طریق نمونه‌گیری مستمر تصادفی انتخاب شدند و به دو گروه مداخله (گروهی که در مطالعه تحقیقات بالینی دارو، واکسن یا سایر مداخلات مورد آزمایش را  دریافت می‌کنند ⁽⁵⁾ ) و کنترل (گروهی که هیچگونه درمانی برای آن تجویز نمی‌شود ⁽⁶⁾ ) تقسیم شدند.  گروه مداخله 400 میلی گرم کپسول‌های خوراکی بابونه دو مرتبه در روز، بعد از ناهار و پس از شام به مدت 4 هفته دریافت کرد. گروه کنترل مداخله‌ای (یا دارویی) دریافت نکرد. کیفیت خواب در افراد مسن پیش و پس از مداخله مقایسه گردید. نتایج نشان دادند که پیش از مداخله، میانگین امتیاز کیفیت خواب هر دو گروه مورد آزمایش و کنترل تفاوت معنی‌داری را نشان نداد. پس از مداخله، میانگین امتیاز کیفیت خواب بین گروه آزمایشی و کنترل به‌میزان زیادی متفاوت بود. مصرف خوراکی عصاره بابونه فواید تسکین‌دهنده و آرامبخش بر کیفیت خواب این بیماران مسن داشت. بنابراین، بابونه می‌تواند در موارد مشابه و مراقبت‌های پرستاری مورد استفاده قرار بگیرد.

در مطالعات انجام شده ارتباط زیادی بین افسردگی و اضطراب با کیفیت خواب مشاهده شده است. در سال 2012 مطالعه‌ای انجام شده توسط Amsterdam و همکارانش نشان داد که مصرف عصاره بابونه علائم افسردگی و اضطراب را در بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر کاهش می‌دهد. همچنین، در مطالعه‌ای دیگر توسط همان محقق در سال 2009، نشان داده شد که بابونه اثر قابل توجهی بر بهبود علائم افسردگی در بیماران دارد و باعث ایجاد آرامش در افراد می‌شود. نتیجه این مطالعات با اثر آرامبخش بابونه و بهبود کیفیت خواب افراد مسن این مطالعه مطابقت دارد. ⁽¹⁾

همچنین کیفیت خواب مسئله‌ی مهمی برای زنان بعد از زایمان است. ⁽⁷⁾ در مطالعه‌ای بر روی انسان، اثربخشی چای بابونه بر افسردگی، بی‌خوابی و کسالت در زنان پس از زایمان بررسی شد.

به این منظور، 80 زن تایوانی زایمان کرده با کیفیت خواب پایین به طور تصادفی به دو گروه 40 نفره آزمایشی یا شاهد تقسیم شدند. به شرکت‌کنندگان در گروه آزمایشی نوشیدن چای بابونه به مدت 2 هفته تجویز شد. شرکت‌کنندگان در گروه شاهد فقط تحت مراقبت‌های منظم پس از زایمان قرار گرفتند. نشان داده شد که چای بابونه می‌تواند برای کاهش افسردگی و بهبود مشکلات خواب برای زنان بعد از زایمان مورد استفاده قرار بگیرد. ⁽⁸⁾

نتایج مطالعه انجام شده توسط Shinomiya  و همکارانش نشان داد که عصاره بابونه ویژگی‌های مشابه بنزودیازپام بر خواب رتها دارد و به آنها آرامش می‌دهد. در تحقیقات آزمایشگاهی، نشان داده شده است که در بابونه ترکیباتی هستند که ویژگی‌های آرامبخش، ضددرد و ضداضطراب دارند. محققین به این نتیجه رسیدند که بابونه حاوی چندین پیوند مشابه با بنزودیازپام است و همچنین تایید شده است که بنزودیازپام‌ها عوامل مهارکننده و تسکین‌دهنده هستند. برخی گزارش‌ها تأکید دارند که اثرات آرامبخش بابونه مرتبط به ترکیبات شبه بنزودیازپام موجود در آن است. ⁽¹⁾   

اثرات آرام‌بخش ممکن است ناشی از فلاونوئیدِ آپی‌ژنین باشد که به گیرنده‌های بنزودیازپین در مغز متصل می‌شود. همچنین ترکیباتی، به غیر از آپی‌ژنین، در عصاره بابونه وجود دارند که می‌توانند گیرنده‌های بنزودیازپین و گابا در مغز را متصل کند و ممکن است مسئول برخی از اثرات آرام‌بخش باشد. با‌این‌حال، بسیاری از این ترکیبات هنوز ناشناخته هستند. ⁽⁹⁾

1- Abdullahzadeh, M., Matourypour, P., &  Naji, S.A. (2017). Investigation effect of oral chamomilla on sleep quality in elderly people in Isfahan: A randomized control trial. Journal of Education and Health Promotion, 6, 53. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5470311/

2- Guadagna , S., Barattini, D.F., Rosu, S., & Ferini-Strambi, L. (2020). Plant Extracts for Sleep Disturbances: A Systematic Review. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2020, 9 pages. Article ID 3792390. Retrieved from https://www.hindawi.com/journals/ecam/2020/3792390/

3- Singh, O., Khanam, Z., Misra, N., & Kumar Srivastava, M. (2011). Chamomile (Matricaria chamomilla L.): An overview. Pharmacognosy Reviews, 5(9), 82-95. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/51808400_Chamomile_Matricaria_chamomilla_L_An_overview

4- https://www.healthline.com/health/sleep-latency

5- https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/intervention-group

6- https://study.com/academy/lesson/control-group-definition-lesson-quiz.html

7- Chang, S.M., & Chen, C.H. (2016). Effects of an intervention with drinking chamomile tea on sleep quality and depression in sleep disturbed postnatal women: a randomized controlled trial. Journal of Advanced Nursing, 72(2), 306-315. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26483209

8- Miraj, S., & Alesaeidi, S. (2016). A systematic review study of therapeutic effects of Matricaria recuitta chamomile (chamomile). Electronic Physician, 8(9), 3024-3031. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/309270723_A_systematic_review_study_of_therapeutc_effects_of_Matricaria_recuitta_chamomile_chamomile

9- Srivastava, J.K., Shankar, E., &  Gupta, S. (2010). Chamomile: A herbal medicine of the past with bright future. Molecular Medicine Reports, 3(6): 895–901. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2995283/