يکشنبه 23 آذر 1404
در صورتی که یکی از نمایندگان فروش نیوشا رو می شناسید، برای خرید محصول به وی مراجعه نمایید. برای یافتن نمایندگان فروش، به شبکه های اجتماعی مراجعه نموده و هشتگ نیوشا را سرچ نمایید. در صورت عدم توانایی یافتن نماینده فروش، فرم بالا را تکمیل نمایید.
در صورتی که یکی از نمایندگان فروش نیوشا هستید، جهت ثبت درخواستهای خود از طریق دفترکاری اقدام فرمایید
انتخاب تصویر

آخرین اطلاعات گیاهان

بررسی علمی ترکیبات و ارزش تغذیه‌ای روغن تخم کتان کاژان

calendar 1404/08/28

کتان (Linum usitatissimum) یکی از قدیمی‌ترین گیاهان کشت‌شده توسط بشر است که شواهد تاریخی مصرف آن به بیش از پنج هزار سال پیش بازمی‌گردد. در گذشته از الیاف این گیاه برای تولید پارچه و از دانه‌های آن برای تغذیه و کاربردهای دارویی استفاده می‌شد. دانه‌های کتان غنی از ترکیبات زیست‌فعال هستند و روغن استخراج‌شده از آن‌ها به دلیل ارزش تغذیه‌ای و درمانی، جایگاه ویژه‌ای در صنایع غذایی و دارویی یافته است.

روغن کتان یکی از مهم‌ترین منابع گیاهی اسیدهای چرب امگا-3، به‌ویژه آلفا-لینولنیک اسید (ALA) محسوب می‌شود. این اسید چرب ضروری در بدن ساخته نمی‌شود و دریافت آن از طریق رژیم غذایی برای حفظ سلامت قلب، کاهش التهاب‌ و پشتیبانی از عملکرد مغز ضروری است. علاوه بر این، روغن کتان حاوی ویتامین‌ها، فیتواسترول‌ها و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است که به‌طور مستقیم در ارتقای سلامت عمومی نقش دارند. ویتامین E موجود در این روغن نه‌تنها به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند، بلکه در حفظ رطوبت و الاستیسیته پوست و کاهش چین‌وچروک نیز مؤثر است. به همین دلیل، روغن کتان در برخی فرآورده‌های آرایشیبهداشتی نیز به‌کار گرفته می‌شود.

در مطالعه‌ای که توسط تیم تحقیق و توسعه کارخانه نیوشا (کاژان) انجام شد، ترکیبات شیمیایی و ارزش تغذیه‌ای روغن تخم کتان کاژان بررسی شد. در این پژوهش، دو روش استخراج شامل پرس سرد و استخراج با حلال مقایسه گردید تا تأثیر روش فرآوری بر کیفیت نهایی محصول مشخص شود. نتایج این پژوهش در ژانویه 2025 در مجله معتبر بین‌المللی  Novel Journal of Applied Sciences Researchمنتشر شد.

 

A bottle of Kajan flax seed oil with a beige label and cap sits on a rock. In the background, out-of-focus blue flowers and green foliage create a natural setting.

 

پروفایل اسیدهای چرب؛ غلبه امگا-3

یافته‌های این پژوهش نشان داد که روغن تخم کتان کاژان یکی از غنی‌ترین منابع گیاهی اسیدهای چرب ضروری است:

 لینولئیک اسید (امگا-6): حدود 15٪ ترکیب را شامل می‌شود و نقش مهمی در رشد و ترمیم بافت‌ها دارد.

آلفا-لینولنیک اسید (امگا-3): سهم غالب را در ترکیب روغن دارد (بیش از 55٪). این اسید چرب اثرات شناخته‌شده‌ای در کاهش تری‌گلیسرید، بهبود انعطاف‌پذیری عروق و کاهش ریسک بیماری‌های قلبی-عروقی دارد. همچنین مصرف منظم آن می‌تواند به کاهش التهاب مفاصل و بهبود علائم بیماری‌های التهابی مانند آرتریت کمک کند

 اسید اولئیک (امگا-9): با سهم 1520٪، در بهبود تعادل چربی خون و تقویت سلامت سلولی مؤثر است.

 اسیدهای چرب اشباع (پالمیتیک و استئاریک): کمتر از 10٪، که نشان‌دهنده پایداری نسبی روغن است.

*این ترکیب، روغن تخم کتان کاژان را به یک منبع غذایی ایده‌آل برای تأمین اسیدهای چرب ضروری تبدیل می‌کند.

 

ویتامین E و توکوفرول‌ها؛ سپر محافظ در برابر اکسیداسیون

ویتامین E یکی از مهم‌ترین ترکیبات آنتی‌اکسیدانی روغن تخم کتان است. در این مطالعه مشخص شد که روغن پرس سرد کاژان میزان بالاتری از آلفا-توکوفرول در مقایسه با روغن استخراج‌شده با حلال دارد.

توکوفرول‌ها با جلوگیری از اکسیداسیون چربی‌ها، ماندگاری روغن را افزایش داده و در بدن نیز اثرات ضدپیری، تقویت ایمنی و حفاظت سلولی در برابر رادیکال‌های آزاد دارند.همچنین شواهد علمی نشان می‌دهد که مصرف کافی ویتامین E می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون نیز نقش داشته باشد. این ویژگی‌ها مصرف روغن تخم کتان را از دیدگاه تغذیه‌ای و صنعتی باارزش می‌سازد.

 

فیتواسترول‌ها؛ کاهش کلسترول و حمایت از سلامت قلب

یکی از یافته‌های مهم تحقیق، وجود مقادیر بالای فیتواسترول‌ها در روغن تخم کتان بود. این ترکیبات گیاهی ساختاری شبیه کلسترول دارند و با کاهش جذب کلسترول در روده، به بهبود پروفایل لیپیدی خون کمک می‌کنند.

 بتا-سیتوسترول: ترکیب غالب در روغن کتان است.

کامپسترول و استیگماسترول: در مقادیر کمتری حضور دارند، اما نقش هم‌افزایی در اثرات کاهنده کلسترول ایفا می‌کنند.

فیتواسترول‌ها علاوه بر بهبود تعادل چربی خون، اثرات ضدالتهابی و حمایتی از سلامت پروستات نیز دارند. همچنین تحقیقات اخیر نشان داده است که مصرف منظم آن‌ها می‌تواند در کاهش خطر سندرم متابولیک و دیابت نوع 2 مؤثر باشد.

 

مقایسه روش‌های استخراج؛ پرس سرد در برابر حلال

در پژوهش کاژان، کیفیت روغن تولیدشده به دو روش متفاوت بررسی شد:

🧴روغن پرس سرد: این روش مکانیکی بدون استفاده از حرارت و حلال شیمیایی انجام می‌شود. نتایج نشان داد که این روغن دارای سطح بالاتری از اسیدهای چرب امگا-3، توکوفرول‌ها و فیتواسترول‌ها است. همچنین فعالیت آنتی‌اکسیدانی و کیفیت حسی (طعم و عطر) بالاتری داشت.

🧴روغن استخراج‌شده با حلال: اگرچه بازدهی بیشتری در مقدار استخراج دارد، اما غلظت ترکیبات زیست‌فعال در آن کمتر بوده و احتمال تخریب بخشی از ویتامین‌ها و اسیدهای چرب وجود دارد.

*این نتایج نشان می‌دهد پرس سرد بهترین روش برای تولید روغن تخم کتان با کیفیت ممتاز است.

 

ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و پایداری اکسیداتیو

پارامترهای کیفی مانند عدد پراکسید، عدد اسیدی، چگالی و ضریب شکست در هر دو نوع روغن اندازه‌گیری شدند. در تمام موارد، روغن پرس سرد مقادیر مطلوب‌تری داشت.

عدد پراکسید پایین‌تر نشان‌دهنده مقاومت بیشتر در برابر اکسیداسیون اولیه بود. عدد اسیدی کمتر بیانگر کیفیت بالاتر و تخریب کمتر اسیدهای چرب بود. چگالی و ضریب شکست در محدوده استاندارد روغن‌های خوراکی قرار داشتند که تأییدی بر خلوص و کیفیت محصول است.

 

فعالیت آنتی‌اکسیدانی؛ نقش در سلامت و ماندگاری

نتایج آزمون‌های آنتی‌اکسیدانی DPPH و ABTS نشان داد که روغن تخم کتان پرس سرد کاژان توانایی بالاتری در مهار رادیکال‌های آزاد دارد. این موضوع دو جنبه مهم دارد:

 برای سلامت مصرف‌کننده: مصرف این روغن می‌تواند سطح آنتی‌اکسیدان‌های بدن را افزایش دهد و از بروز بیماری‌های مزمن مانند دیابت، سرطان و بیماری‌های قلبی جلوگیری کند.

 برای صنعت غذا: پایداری اکسیداتیو بالاتر به معنای ماندگاری طولانی‌تر روغن بدون نیاز به افزودنی‌های شیمیایی در قفسه فروشگاه‌ها و خانه‌ها است.

 

نتیجه‌گیری

نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که روغن تخم کتان کاژان، محصولی در مرز علم و صنعت است؛ زیرا از یک‌سو در روش پرس سرد غنی‌تر از نظر ترکیبات زیست‌فعال بوده و ارزش تغذیه‌ای بالاتری دارد و از سوی دیگر، از دیدگاه صنعتی کیفیت بالاتر و ارزش صادراتی بیشتری ایجاد می‌کند. همچنین از منظر سلامت عمومی، این روغن با داشتن اسیدهای چرب امگا-3، ویتامین E و فیتواسترول‌ها به‌عنوان یک غذای عملکردی می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های قلبی، التهابی و متابولیک نقش داشته باشد. انتشار این یافته‌ها در یک ژورنال بین‌المللی نیز پشتوانه‌ای معتبر برای مصرف‌کنندگان آگاه و فعالان صنعت غذا فراهم کرده و جایگاه علمی این محصول را تثبیت می‌کند.

 

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره گیاه کتان و خواص آن، می‌توانید به صفحه شناسنامه گیاه کتان مراجعه کنید.

همچنین جهت بررسی دقیق داده‌های علمی و نتایج پژوهش، پیشنهاد می‌شود مقاله منتشر شده درباره روغن تخم کتان کاژان  را مطالعه فرمایید.

 

 

Amini, Z., Azizian, A., & Eyvazi, A. (2025). Nutritional and chemical properties of cold-pressed flaxseed oil compared to solvent-extracted oil. Novel Journal of Applied Sciences Research, 2(1), 1–3.

 

 

    سایر مقالات