استعلام امتیاز
جمع امتیازات
جوایز قابل انتخاب
شیوه‌های کسب امتیاز
???site.registration.hamiSearchInfo???
سبد خرید شما خالی است !
دیابت شیرین (DM) متداول ترین بیماری متابولیکی مزمن و در حال افزایش در سراسر دنیا است. در سال 2010، تعداد افراد بزرگسال مبتلا به دیابت به 285 میلیون نفر رسید؛ تخمین زده اند که تا سال 2030، این رقم به 439 میلیون نفر می رسد. در ایران، در سال 2005، دو میلیون فرد بزرگسال به دیابت مبتلا بوده اند.
کارآزمایی های بالینی نشان داده‌اند که استرس اکسیداتیو نقش مهمی در ایجاد عوارض جانبی هر دو نوع دیابت ایفا می کند. افزایش میزان رادیکال های اکسیده شده‌ی آزاد باعث افزایش پراکسیداسیون لیپیدها و افزایش مقاومت به انسولین می شود. بیماران با مقاومت به انسولین در معرض خطر پیشرفت سندروم متابولیک هستند؛ این سندروم مهم ترین عامل ایجاد بیماری قلبی، دیس لپیدمی (اختلال در سطح سرمی چربی‌ها) و فشار خون بالا است. با کاهش استرس اکسیداتیو و به موجب آن، کاهش مقاومت به انسولین، شاید بتوان بروز و شدت عوارض جانبی دیابت را کاهش داد.
با توجه به شیوع بالا و یا مرگ و میر ناشی از بیماری دیابت شیرین و به دلیل تأثیر مثبت انواع مختلف چای (به ویژه چای ترش و چای سبز)، بررسی اثر این چای ها بر دیابت شیرین ضروری است.
چای متداول ترین نوشیدنی در دنیاست و انواع مختلفی دارد، از جمله چای سیاه، چای ترش، چای سفید، چای سبز و ... (1)
چای ترش با نام علمی Hibiscus Sabdariffa حاوی فلاونوئید است؛ کالیکس خشک شده آن دارای فلاونوئیدهای گوسیپتین، هیبیستین و سابدارتین، آلکالوئیدها، بتا-سیتواسترول، آنتوسیانین، اسید سیتریک، سیانیدین-3-روتینوز، دلفینیدین، گالاکتوز، پکتین، اسید پروتوکاتچوئیک، کوئرستین، اسید استئاریک، موم و همچنین، مقدار کمی دلفینیدین-3-مونوگلوکوزید و سیانیدین-3-مونوگلوکوزید است. کالیکس ها سرشار از اسید و پکتین هستند. آنالیز آنها وجود پروتئین خام (کل ترکیبات ازته) و مواد معدنی مانند آهن، فسفر، کلسیم، منگنز، آلومینیوم، منیزیم، سدیم و پتاسیم را نشان داده است. موسیلاژ، کلسیم سیترات، اسید آسکوربیک و هایبیسین کلراید نیز در کالیکس ها وجود دارند. (2)
هر یک از این ترکیبات می تواند اثرات مختلفی بر بدن انسان داشته باشد. کارآزمایی های بالینی درباره اثر چای ترش بر انسان ها و حیوانات نشان داده اند که این گیاه چندین اثر مثبت مثل کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک دارد. ترکیب فنولی اسید پروتوکاتچوئیک موجود در چای ترش، اثر آنتی اکسیدانی محافظتی بر کبد دارد و باعث آپوپتوز (نوعی مرگ سلولی برنامه ریزی شده) سلول های سرطانی می شود. آنتوسیانین موجود در چای ترش مثل دلفینیدین3- سامبوبیوزید نیز همین اثر را دارد.
چای سبز با نام علمی Camellia Sinesis سرشار از فلاونوئیدها است و در سراسر دنیا از آن، به عنوان گیاه دارویی استفاده می کنند. این گیاه سرشار از پلی فنول، کاتچین، اپی‌کاتچین، اپی‌گالوکاتچین و اپی‌گالوکاتچین-3-گالات و ترکیبات دیگری مانند کافئین، تانن ها، ویتامین ها و ساپونین ها است. چندین مطالعه متفاوت نشان می دهند که چای سبز اثر آنتی اکسیدانی، ضد جهش زایی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی دارد و کلسترول بالای خون را کاهش می دهد. این ویژگی به دلیل وجود کاتچین و گالیک اسید در چای سبز است. برخی از تحقیقات نیز نشان می دهند که کاتچین موجود در چای سبز در مطالعات درون‌کشتگاهی و خارج از بدن موجود زنده (in vitro) تکثیر سلول های سرطان پستان را مهار می کند.
همانطور که گفته شد چای سبز و چای ترش هر دو حاوی فلاونوئید و ترکیبات پلی فنولی مختلفی هستند که خاصیت ضد اکسیداتیو و ضدالتهابی دارند.
طی سال های 2011 و 2012، یک کارآزمایی بالینی تصادفی شده با مشارکت 100 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد. هدف از این مطالعه مقایسه ی اثر مصرف چای ترش و چای سبز بر مقاومت به انسولین و استرس اکسیداتیو در افراد مبتلا به دیابت شیرین بود.
معیارهای ورود بیماران به این مطالعه عبارت بودند از:
1) سن بیمار: 30-60 سال،
2) مدت زمان ابتلا به دیابت شیرین: حداقل 5 سال،
3) قند خون ناشتا: 80-250 میلی گرم/دسی لیتر،
4) عدم ابتلا به عوارض آشکار دیابت شیرین مانند نفروپاتی و ...،
5) عدم وابستگی به انسولین،
6) عدم استعمال دخانیات یا مواد مخدر غیرمجاز،
7) مصرف نکردن مکمل های تغذیه ای مانند آنتی اکسیدان، مولتی ویتامین همراه با مواد معدنی و اسید چرب امگا-3 در 6 ماه گذشته،
8) نداشتن سابقه بیماری های اندامی مانند بیماری های کلیوی، تیروئید، کبدی یا قلبی.
معیارهای خروج از مطالعه نیز موارد زیر بودند:
1) تغییر رژیم غذایی معمول،
2) حساسیت به چای ترش یا چای سبز،
3) تغییر در دوز یا نوع داروی مصرفی جهت پایین آوردن گلوکز خون یا لیپید خون،
4) عدم تمایل بیمار به شرکت در مطالعه.
بیماران به طور تصادفی به دو گروه «چای ترش» و «چای سبز» تقسیم شدند. از شرکت‌کنندگان هر دو گروه خواستند که طبق دستورالعمل زیر، در خانه چای های کیسه ای را آماده کنند و به مدت 4 هفته، 3 مرتبه در روز (2 ساعت پس از وعده غذای اصلی) چای ها را بنوشند.
آماده سازی چای ها: هر چای کیسه ای حاوی سه گرم چای ترش یا چای سبز بود.
- چای سبز: یک عدد چای سبز کیسه ای در 150 میلی لیتر آب داغ با دمای 60-70 درجه سانتیگراد؛ مدت زمان دمگذاری: 5 دقیقه.
- چای ترش: یک عدد چای ترش کیسه ای در 150 میلی لیتر آب داغ با دمای 60-70 درجه سانتیگراد؛ مدت زمان دمگذاری: 15-10 دقیقه.
* در صورت عدم رضایت از عطر و مزه چای، مصرف یک عدد خرما مجاز بود.
قند خون ناشتا، فروکتوز‌آمین، پروفایل‌های لیپید (تری گلیسرید، کلسترول کل، کلسترول خوب (HDL) و کلسترول بد (LDL))، انسولین خون ناشتا و مالون دی آلدهید (پارامتری برای تشخیص استرس اکسیداتیو) را کنترل نموده و مقاومت به انسولین را با استفاده از سه شاخص زیر ارزیابی کردند: شاخص ارزیابی مدل هموستاز (HOMA-IR)، درصد عملکرد سلول های بتا و درصد حساسیت به انسولین.
این مطالعه نشان می دهد که نوشیدن چای ترش و چای سبز به مدت 4 هفته، 3 مرتبه در هر روز، بر مقاومت به انسولین و لیپوپروتئینی خاص در بیماران مبتلا به دیابت شیرین نوع 2 اثرات متفاوتی دارد. کلسترول خوب در هر دو گروه به میزان زیادی افزایش یافت. حساسیت به انسولین در گروه چای ترش کمتر و در نتیجه، مقاومت به انسولین در این گروه بیشتر بود. هر دو نوع چای بر بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 اثر مطلوب دارند، اما اثر چای سبز بر شاخص های مقاومت به انسولین، نسبت به چای ترش، بهتر است.
مانند مطالعات قبلی، این مطالعه نیز نشان می دهد که چای ترش بر قند خون ناشتا اثری ندارد. چای ترش هیچگونه اثر مثبتی بر پروفایل لیپوپروتئین به جز کلسترول خوب (HDL) ندارد. در یک کارآزمایی مشابه نیز نشان دادند که چای ترش علاوه بر اینکه اثر مثبتی بر کلسترول خوب دارد، در کاهش سایر لیپوپروتئین ها نیز بسیار مؤثر است. در مطالعات دیگری نتیجه گرفتند که اثر چای ترش بر لیپوپروتئین به دلیل فیبرهای محلول در آبی است که در این چای شناسایی کرده اند.
همچنین، این مطالعه مانند مطالعات قبلی، نشان می دهد که چای سبز بر قند خون ناشتا اثری ندارد. با این وجود، مطالعات کمی هم هستند که نشان داده اند چای سبز بر قند خون ناشتا تأثیر می گذارد. تعداد کمی از محققان ادعا می کنند که چای سبز بر پروفایل لیپیدی اثری ندارد، اما این مطالعه و همچنین، تحقیق Hsu Ch و همکارانش، افزایش کلسترول خوب را نشان می دهند.
هم در این کارآزمایی بالینی و هم در مطالعات دیگری، مشاهده کردند که انسولین خون ناشتا در مصرف‌کنندگان چای به شدت کاهش می‌یابد، اما تعداد کمی از کارآزمایی‌های بالینی نیز هیچ تغییری در انسولین خون ناشتا نشان نداده اند. دلیل این اختلاف می تواند مدت زمان مصرف و روش دم کردن چای باشد؛ مدت زمان استفاده از چای ها در این مطالعه 4 هفته بود درحالی که در سایر کارآزمایی های بالینی این زمان 8 تا 12 هفته بوده است. علاوه بر این، در مطالعات قبلی، از چای سبز به شکل کپسول های گیاهی استفاده می کردند، اما در این مطالعه، چای سبز یا ترش در آب داغ یا به شکل دمنوش آماده شد. در پایان آزمایش، میانگین حساسیت به انسولین در گروه چای ترش به میزان قابل توجهی کاهش یافت؛ البته نه به اندازه گروه چای سبز!
میانگین مالون‌دی‌آلدهید (پارامتر تشخیص استرس اکسیداتیو) در هر دو گروه، قبل و بعد از مداخله، تفاوتی نداشت. در مطالعات قبلی بر مدل های انسانی، اثر چای ترش بر مالون‌دی‌آلدهید گزارش نشده است. در دو مطالعه بر مدل های حیوانی، گزارش شده که چای ترش این پارامتر را کاهش می دهد. این مطالعه نیز مانند سایر مطالعات، نشان داد که چای سبز بر میانگین مالون‌دی‌آلدهید اثری ندارد. اگرچه، Freese و همکارانش در مطالعه ای روی افراد سالم، نتیجه گرفتند که چای سبز مالون‌دی‌آلدهید را کاهش می دهد. از آنجایی که این نوع چای ها حاوی مواد آنتی اکسیدانی مختلفی هستند، این نتیجه گیری از نظر بسیاری از محققین، قابل بحث است.
در این مطالعه، مصرف هر دو نوع چای در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، منجر به افزایش قابل توجه کلسترول خوب (HDL) شد. همچنین، چای ترش عملکرد سلول های بتای پانکراس و در نتیجه، انسولین خون ناشتا را افزایش داد. با توجه به این مطالعه و سایر تحقیقات، هر دو نوع چای سبز و چای ترش بر بیماران مبتلا به دیس‌لپیدمی، به خصوص بیماران مبتلا به دیابت، اثر مثبت دارد؛ بر همین اساس، مصرف این چای ها را به این بیماران توصیه می کنیم. در نهایت، این مطالعه نشان می دهد که مصرف 150 میلی لیتر دمکرده چای سبز یا چای ترش، سه مرتبه در روز به مدت 4 هفته، اثر مثبت بر مقاومت به انسولین و برخی لیپوپروتئین‌ها در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 دارد. (1)
1- Mozaffari-Khosravi, H., Ahadi, Z., & Tafti, M.F. (2014). The Effect of Green Tea versus Sour Tea on Insulin Resistance, Lipids Profiles and Oxidative Stress in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus: A Randomized Clinical Trial. Iranian Journal of Medical Sciences, 39(5), 424–432. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4164889/
2- Mahadevan, N., & Shivali, P.K. (2009). Hibiscus sabdariffa Linn.-An overview. Natural Product Radiance, 8(1), 77–83. Retrieved from http://nopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/3769/1/NPR%208(1)%2077-83.pdf
